Làm việc tại phòng truyền thông của một bệnh viện tên tuổi cho mình cơ hội trải nghiệm mà ít người viết, kể cả những cây bút lão làng, chưa chắc có được: tác nghiệp trong phòng mổ.
Hồi đầu tháng 9, bệnh viện mình tổ chức hội nghị y khoa tầm cỡ Đông Nam Á. Trong khuôn khổ hội nghị diễn ra 3 ca mổ thị phạm được truyền hình trực tiếp về hội trường diễn ra hội nghị.
Mình được phân công tác nghiệp ở ca mổ thứ 2. Ca mổ tán sỏi thận qua da bằng đường hầm nhỏ với tia laser.
Các ca mổ khác chỉ có một người phụ trách lấy tin, riêng ca của mình có 2 người phụ trách. Mình đi cùng một bạn cùng team do mình không có kinh nghiệm, đây lại là cuộc mổ truyền hình trực tiếp. Không có sai sót nào được phép xảy ra.
Chuẩn bị vào phòng mổ
12 giờ 30 phút.
Mình được thông báo ca mổ sắp bắt đầu. Ngay lập tức, mình và đồng nghiệp di chuyển sang khu phẫu thuật.
Phòng mổ mình sẽ tác nghiệp nằm ở lầu 5.
Bước ra từ thang máy, cách khoảng 5m là một tủ để giày. Tại đây mình tháo giày và tất đang mang, đi chân không qua lối đi dẫn vào khu mổ. Ngay đầu lối đi này có một giá để dép dành riêng để đi trong khu nhà mổ. Dép đi trong khu mổ là loại giống dép crocs.
Thay dép xong, mình vào nhà vệ sinh thay đồng phục phòng mổ.
Nhà vệ sinh không có toilet, chỉ có bồn rửa tay. Có 2 phòng thay đồ nằm liền kề nhau. Đối diện là tủ nhiều ngăn chứa đồng phục mổ. Mỗi ngăn đựng một size đồng phục khác nhau, nhỏ nhất là size S, lớn nhất là XXL. Ngăn tủ ở giữa đựng khẩu trang và mũ trùm đầu.
Mình thuộc dạng cũng đầy người, chọn đồng phục size M, áo thì vừa còn quần thì rộng. Quần mổ thường may rộng hơn so với quần cùng size, lại không có thun. Mình vất vả lắm mới buộc được sợi dây quần. Lúc nào mình cũng có cảm giác quần sắp tuột tới nơi.
Từ phòng thay đồ khoảng 2 bước chân là một hàng giá để dép nữa. Dép này dùng riêng để đi trong khu vực phòng mổ. Muốn bước vào trong khu này, mình phải tháo dép đang đi, đi chân không bước qua một đường kẻ màu đỏ có bề mặt dính, rồi mới thay dép đi vào phòng mổ.
Tính ra, để đi đến khu phòng mổ, mình đã phải thay 2 lần giày dép.
Bên trong phòng mổ
Sau khi thay dép xong, mình đi theo một lối đi nhỏ, qua một lần cửa kính rồi rẽ trái. Tiếp tục đi thẳng, mình tới một lớp cửa tự động. Ở góc dưới bên trái phía trước cửa tự động có một mắt thần, mình đạp chân lên đó thì cửa mới mở ra.
Ca mổ tán sỏi qua da sử dụng máy siêu âm, không dùng máy C-arm nên mình không cần phải mang áo chì X-quang. Loại áo này rất nặng, một bộ chắc cũng gần 10kg. Tác dụng của bộ đồ là bảo vệ người trong phòng mổ khỏi tia phóng xạ khi máy C-arm vận hành. Trong những trường hợp mổ có dùng C-arm, mình sẽ phải thay bộ đồ này trước khi bước qua cánh cửa tự động.
Qua ô kính phòng mổ, mình thấy các bác sĩ, điều dưỡng, phóng viên ảnh, ê kíp truyền hình đã có mặt đông đủ. Do cách âm tốt nên đứng ở ngoài mình không nghe thấy bất kỳ âm thanh nào từ bên trong phòng mổ.
Mình đạp chân vào một mắt thần khác gắn ở góc trái bên dưới cửa ra vào phòng mổ. Cánh cửa mở ra. Mình lập tức cảm nhận được không khí khẩn trương, tập trung của mọi thành viên trong phòng mổ.
Khu truyền hình đang được setup trong khi chờ các bác sĩ gây mê hồi sức tiến hành gây mê cho người bệnh trước cuộc phẫu thuật.
Mình tranh thủ phỏng vấn bác sĩ mổ chính một số thông tin về ca mổ như kỹ thuật thực hiện hay lý do lựa chọn kỹ thuật này.
13 giờ 16 phút.
Ca phẫu thuật bắt đầu.
Mặc dù không nhìn thấy nhưng mình biết ca mổ đang được hàng trăm người theo dõi.
Theo mình quan sát, bác sĩ tạo một lỗ rất nhỏ, chắc chỉ tầm một hạt chanh, ở thắt lưng người bệnh. Từ lỗ này, bác sĩ luồn một đường ống vào bên trong cơ thể người bệnh. Tầm 15 phút thì ống đi tới thận của người bệnh. Tiếp đó, bác sĩ đưa thiết bị tán sỏi giống như một sợi dây cực nhỏ vào trong ống.
“Bác sĩ mới chỉ đưa ống tán sỏi vào thận bệnh nhân thôi anh, chưa có gì để chụp cả. Giờ chụp không có chủ thể, chụp xong mình cũng không dùng được”, đồng nghiệp nói vậy khi mình nói bạn ấy chụp. Đúng là dân báo chí có khác ha!
Do đó, trong thời gian chờ bác sĩ “setup” các thiết bị phẫu thuật, mình chủ yếu mình lắng nghe, quan sát và ghi chép lại những thông tin các bác sĩ bàn luận với nhau, không khí phòng mổ… bằng điện thoại. Những thông tin này có thể không quan trọng nhưng mình nghĩ sẽ là tư liệu cần để hoàn thành bài viết về sau.
Đến khi bác sĩ tìm thấy viên sỏi đầu tiên, công việc chụp ảnh bắt đầu. Đồng nghiệp mình bấm máy ở đủ góc độ, nhưng thường chọn trung đến cận cảnh. Ảnh chụp tấm nào “chất” tấm đấy, rất đúng màu sắc báo chí luôn, bố cục chặt, chủ thể rõ ràng.
Quan sát trên màn hình nội soi, mình có thể nhìn thấy các hệ thống bên trong cơ thể người bệnh. Mình có thể thấy rõ các viên sỏi hình tròn màu vàng nằm trong thận của người bệnh.
Mỗi lần đèn trên máy laser nhấp nháy, trên màn hình nội soi, mình thấy những viên sỏi bị tán nhỏ dần thành các hạt li ti.
Phỏng vấn và… mất file ghi âm
Sau khoảng 90 phút, ca phẫu thuật kết thúc. Kết quả tốt, thận người bệnh sạch sỏi.
Đợi bác sĩ cởi áo mổ, mình tiến lại ngỏ ý xin được phỏng vấn. Lúc ở trong phòng mổ, mình đã soạn sẵn bộ câu hỏi rồi nên mình khai thác được khá nhiều thông tin quan trọng, cần cho việc viết bài.
Vì sợ không thể nhớ hết được những gì bác sĩ nói nên mình bật ghi âm sẵn nhưng sau khi phỏng vấn xong, về kiểm tra lại thì file ghi âm bị mất một nửa. Chắc do lúc đang ghi âm có một cuộc gọi đến làm gián đoạn mà mình không bấm ghi âm lại.
Trộm vía, phần ghi âm bị mất là những thông tin mình có thể tìm kiếm trên mạng được. Thông tin quan trọng về kỹ thuật mổ thì gần như còn nguyên vẹn. Tuy nhiên, mất hơn một nửa file ghi âm khiến bài viết của mình sau đó bị nông thông tin một chút, thời gian viết cũng lâu hơn. Mình không dám “ngâm” bài lâu vì sợ sẽ quên sạch những gì bác sĩ nói trong khi mình lại không có file ghi âm để nghe lại.
Lưu ý khi tác nghiệp trong phòng mổ
Dù đã vào phòng mổ 3 lần nhưng lần này mới là lần đầu tiên mình thực sự tác nghiệp, tức là bao gồm các công việc: chụp ảnh, phỏng vấn bác sĩ, viết bài. Tuy nhiên, từ lần đầu này mình đúc kết một số điều như sau có thể giúp ích cho bạn nếu bạn có cơ hội tác nghiệp trong phòng mổ như mình.
Không đụng vào bất kỳ vật gì trong phòng mổ
Đây là điều bạn cần nằm lòng luôn. Phòng mổ là môi trường cần đảm bảo vô trùng. Kể cả bạn đã vệ sinh sạch sẽ trước khi bước vào phòng mổ, bạn cũng không được đụng vào bất kỳ vật dụng gì trong phòng mổ. Bác sĩ nhờ bạn lấy thứ gì cũng nên từ chối vì đó không phải nhiệm vụ của bạn.
Việc đụng vào vật dụng trong phòng mổ có thể lây lan vi khuẩn trong phòng mổ, dù từ bạn cho người bệnh hay từ người bệnh cho bạn cũng đều có hại cả nhưng hướng thứ 2 bất lợi cho bạn hơn.
Chú ý tiểu tiết
Viết bài tường thuật thiên hướng PR cho một ca mổ đòi hỏi bạn cần tập trung vào tiểu tiết. Bạn cần đặc tả những hoạt động diễn ra trong phòng mổ, các thao tác của bác sĩ, sự phối hợp nhịp nhàng của ê kíp mổ.
Bạn cũng cần nắm một vài số liệu như: nhịp tim người bệnh, số lượng bác sĩ tham gia mổ, thời điểm bắt đầu/kết thúc ca mổ, thời lượng cuộc mổ, các loại máy móc sử dụng và công dụng của từng loại… Điều này đòi hỏi bạn cần quan sát rất kỹ. Hãy cố gắng không bỏ sót những chi tiết nhỏ nào vì có thể đó là chi tiết đắt giá, giúp bài viết của bạn có chiều sâu hơn.
Luôn kiểm tra thiết bị ghi âm có hoạt động không
Nếu bạn có thiết bị ghi âm chuyên dụng thì trừ trường hợp hỏng hóc đột ngột, bạn chắc chắn sẽ có một file ghi âm hoàn chỉnh. Nhưng mình nghĩ thường bạn sẽ dùng điện thoại để ghi âm phỏng vấn nên hãy kiểm tra kỹ xem đã bấm ghi âm chưa. Trường hợp nếu có cuộc gọi tới, hãy bấm ghi âm lại sau khi kết thúc cuộc gọi. Tránh giống mình bị mất hơn một nửa phần ghi âm phỏng vấn bác sĩ.
Nội dung trong file ghi âm rất quan trọng vì nó chứa những thông tin giúp bạn hoàn thành bài viết tốt nhất. Nếu không có thông tin chia sẻ từ bác sĩ trong buổi phỏng vấn, bạn có thể sẽ phải tự “thêu dệt” nên các tình tiết (tất nhiên phải đảm bảo tính chính xác của thông tin), khiến bài viết bị nông, hàm lượng thông tin ít, không mạch lạc…
Chụp ảnh cận cảnh, trung cảnh
Những bức ảnh chụp phòng mổ thường chụp trung cảnh và cận cảnh, ít chụp toàn cảnh vì không muốn trưng ra khung cảnh lộn xộn của cuộc mổ. Chỉ nên có tối đa 3 người xuất hiện trong khung hình, nhiều quá sẽ bị rối, ảnh hưởng bố cục bức ảnh. Góc chụp cố gắng thể hiện nhân vật trong ảnh nhìn vào một chủ thể nhất định như: người bệnh, màn hình theo dõi, vùng phẫu thuật…
Mình đã chia sẻ xong trải nghiệm khá thú vị của mình về lần đầu tiên vào phòng mổ lấy tin viết bài. Mong rằng nội dung này sẽ giúp ích cho bạn. Cảm ơn bạn đã ghé đọc nhật ký của mình.
Mình là Thắng Vũ
TP.HCM, 24/09/2023
Xin chào, mình là Thắng Vũ – người chấp bút cho những bài blog bạn đang đọc. Cảm ơn bạn đã đọc “Nhật ký” của mình dù ngoài kia có hàng tỉ blog thú vị khác. Mình sẽ rất vui nếu bạn thích những dòng nhật ký này đấy!